Een 12-uursdienst: onbespreekbaar of interessant?

8 March 2019
Ploegen

Sinds de jaren ’80 werken in België verscheidene ziekenhuizen met ploegen van 12 uur. Maar ook bij brandweer- en ambulancediensten, productiebedrijven, politie en in de veiligheidssector worden 12-uursdiensten toegepast. Een 12-uursdienst biedt heel wat mogelijkheden rond o.a. continuïteit en bezetting. Maar er zijn enkele kanttekeningen. We sommen de belangrijkste op.

Bij Déhora zijn we geen uitgesproken voor-of tegenstander van 12-uursdiensten. Maar we geven wel het advies om langere werkdagen met de nodige voorzichtigheid in te voeren. Voor- en nadelen moeten goed worden afgewogen. Zowel de belangen van de organisatie als die van de medewerker moeten worden gerespecteerd. Ook moet je rekening houden met enkele praktische kwesties. Wat doe je bijvoorbeeld met medewerkers die 12-urige werkdagen fysiek of mentaal niet aankunnen? In welke mate is het mogelijk dat niet iedereen 12-uren werkt?

Aandachtspunten bij shiften van 12 uur

Meer vrije tijd

Veel medewerkers staan niet meteen negatief tegenover diensten van 12 uur. Denk maar aan de extra vrije tijd die je krijgt. Natuurlijk wel ter compensatie van de langere werkdagen. Vooral de extra tijd zien ze als het grootste voordeel. Het wordt eenvoudiger om tijd vrij te maken voor sociale activiteiten. Denk bijvoorbeeld aan wat extra tijd met het gezin of meer uitstapjes langs de fitness. Er zijn meer vrije weekends en meer rustdagen, waardoor er meer ruimte is om te herstellen na zware diensten. Een fulltime arbeidscontract kan al met 3 dagen van 12 uur.

Communicatie en overdracht

Doordat medewerkers minder vaak werken, vermindert helaas de betrokkenheid. Er moet extra aandacht besteed worden aan onderlinge communicatie. Wat is er de afgelopen dagen gebeurd? Per dag zijn er slechts 2 overdrachtsmomenten, waardoor de foutenmarge wel daalt. Met een regime van 12 uur kunnen leermomenten ook beter gebundeld worden. Hierdoor kunnen nieuwe medewerkers op korte tijd sneller werkervaring opdoen.

Kwaliteit en veiligheid

Uit onderzoek blijkt dat de dienstlengte een invloed heeft op de medewerker zijn of haar werk. Denk maar aan een toename van gezondheidsklachten, intentie om te vertrekken, slaperigheid, noodzakelijke hersteltijd,… Onderzoek wijst tevens uit dat 12-uursdiensten 27% meer risico opleveren, in vergelijking met 8-urige diensten. Let wel, daar is het effect van het werken in de nacht niet bij opgeteld. In het algemeen geldt dat de kans op een incident tijdens de nachtdienst sowieso 28% hoger is, ten opzichte van een ochtenddienst. 12-uursdiensten tijdens de nacht moeten zoveel mogelijk voorkomen worden.

Aard van het werk

Hoe meer afwisseling in het werk, hoe eenvoudiger het is om 12 aaneengesloten uren te werken. Jobs die mentaal erg monotoon of zwaar zijn (bijvoorbeeld schermoperatoren), of diensten die fysiek erg vermoeiend zijn, lenen zich minder voor 12-urige diensten.

Voldoende rust!

Bij 12-urige shiften moeten voldoende pauzes worden ingebouwd. Ook is het aangewezen om na een dienst voldoende rust in te plannen om te herstellen. Aansluitend op elke dienst van 12 uren zou een rusttijd moeten volgen van ten minste 12 uren.

Vervanging bij ziekte

Wanneer medewerkers 8 uren werken gebeurt het bij ziekte soms dat dat 1 medewerker 4 uur langer werkt en een andere medewerker 4 uur eerder opkomt (doorstaan). Op die manier moet niemand extra opkomen op een rustdag. Dit systeem kan niet meer toegepast worden wanneer medewerkers reeds 12 uren werken.

Personeelsplanning

De uniforme uurregeling is een pluspunt voor planners. Er is meer mogelijkheid tot onderlinge rotatie. Roosters kunnen relatief makkelijker worden opgebouwd uit ‘vaste blokken’ van 12 uur.

Reistijd

Vooral wanneer een organisatie in een file gebonden omgeving ligt of wanneer medewerkers van ver komen, zal het element reistijd harder gaan doorwegen. Het is ook de vraag of medewerkers nog veilig naar huis kunnen rijden na een lange werkdag. Natuurlijk is het een voordeel voor medewerkers dat ze minder vaak het woon-werkverkeer af moeten leggen.

Bijverdiensten

Het is niet omdat medewerkers minder vaak dienen op te komen, dat ze op jaarbasis ook minder uren werken. Over het algemeen hebben medewerkers het gevoel dat ze meer tijd hebben. En die extra tijd vullen ze wel eens in met een bijberoep, waardoor ze vaak niet aan de vereiste rust komen.