Jouw eigen werktijd bepalen heeft echt zijn voordelen. Dat blijkt uit het recente promotie-onderzoek van dr. Hylco Nijp. Zo voelen werknemers zich beter in hun vel, en zijn ze vooral gemotiveerder. Daarnaast willen Nederlanders meer controle over hun eigen werktijd. Ook blijkt dat die controle voor veel groepen nog moeilijk te realiseren is.
One size fits all ?
Het stads- en streekvervoer is een voorbeeld waarin werktijden op grote schaal zijn geregeld in collectieve dienstroosters. Hier wordt de dienstverlening op de minuut aangeboden. De dienstregeling wordt uiteindelijk vertaald naar diensten voor chauffeurs en trambestuurders. Na het uitvoerig overleg worden deze roosters voor een langere periode gegroepeerd. Vanzelfsprekend wordt in het overleg over een goede balans in alle roosters gesproken. Denk maar aan een eerlijke verdeling van de zwaarste diensten, of zoveel mogelijk regelmaat en voorspelbaarheid in het uurrooster.
Ondanks alle inspanningen blijft het collectieve dienstrooster altijd confectie! Ruilingen en mutaties zijn al jaren het bewijs dat dit kostuum “niet iedereen altijd past”. Het ligt niet aan de manier hoe het gemaakt is. Ook niet omdat er niet genoeg overlegd is. Een collectief rooster is simpelweg nooit passend voor iedere individuele medewerker. Een langlopend collectief rooster past de bedrijven ook steeds minder goed. De markt vraagt om voortdurend in te spelen op veranderingen in de vraag naar vervoer. Natuurlijk ten gunste van de reizigers.
De praktijk is weerbarstig
“Dat is dan geregeld”, zal je zeggen. Die belangen kunnen we goed met elkaar verbinden. Een beetje meer flexibiliteit voor de bedrijven en dan ook voor de medewerkers. Et voilà, meteen een win-win. Zo makkelijk gaat het spijtig genoeg niet. Met een meer individuele vorm van roosteren verandert er veel in het zeggenschap binnen de bedrijven. Maar ook in de rol van het collectief sociaal overleg, en wellicht in de arbeidsvoorwaardelijke zaken. De gemiddelde leeftijd in de sector is heel hoog, net als het aantal dienstjaren en de organisatiegraad.
Het is een sector waarin sommige collectieve afspraken stevig in beton zijn gegoten. Het is dus wachten op een echte doorbraak. Bijvoorbeeld vanuit geslaagde kleinschalige pilots rond “werken naar wens”. Hier kunnen we de positieve effecten naar bredere afspraken vertalen. Of door een blik op Vlaanderen waar “personeelsvriendelijk plannen” onder buschauffeurs op grote schaal al zo’n 5 jaar succesvol wordt toegepast. Men vindt het lastig om bestaande, vertrouwde methodieken te vervangen door nieuwe onzekerheden.
Huidige uurroosters verbeteren
Wellicht helpt een andere invalshoek bij het overwinnen van deze drempelvrees. We moeten minder naar de complicaties kijken die in de toekomst veranderingen brengen. Meer kijken naar het hier en nu, dat is pas belangrijk. Door niets te veranderen wordt de bestaande situatie immers gehandhaafd. Ook dat is een keuze.
Hoe wenselijk is die, als we bijvoorbeeld kijken naar duurzame inzetbaarheid van de vergrijsde groep medewerkers die langer “mee” moet tot het pensioen? Welke lessen kunnen worden getrokken uit analyse van ziekteverzuim, gezondheidsklachten en medewerkerstevredenheid? In hoeverre worden de ontworpen roosters van tevoren beoordeeld op gezondheidsrisico’s op korte en lange termijn? En worden de uiteindelijk gelopen roosters achteraf ook geëvalueerd op dezelfde criteria, mogelijk mede in combinatie met analyse van gezondheidsklachten en verzuim?
Gezondheid van uurroosters is meetbaar
Meten is weten. De Rooster Risico Profiel Analyse van Déhora helpt de directe en indirecte risico’s voor de fysieke en sociale gezondheid van roosters te evalueren op wetenschappelijk gefundeerde wijze. Een mooi en objectief hulpmiddel om met management, roostermakers, HRM en medezeggenschap samen te kijken hoe het vandaag en morgen al beter kan als het gaat om gezonde werkroosters. Nu al gezonder roosteren binnen bestaande methodieken, morgen op weg naar nog beter!
Ook interessant
10 vuistregels voor gezondere en evenwichtige ploegenroosters
Een gebalanceerd rooster kan zowel fysiek als mentaal welzijn positief beïnvloeden. Aan de andere kant kunnen overbelastende, onevenwichtige roosters slaappatronen…
Opinie: werkdag van acht uur is niet meer van deze tijd
De drie keer twaalfurige werkdag per week die telecommiljardair Carlos Slim van Ame?rica Mo?vil bepleit als nieuwe standaard, is dan…
